Trận Rạch Gầm-Xoài Mút: Đỉnh Cao Thắng Lợi Của Phong Trào Tây Sơn
Trận Rạch Gầm-Xoài Mút là một trong những trận thủy chiến vang dội nhất trong lịch sử dân tộc, diễn ra vào đêm 19 rạng 20 tháng 1 năm 1785. Cuộc chiến này không chỉ dập tắt âm mưu xâm lược của quân Xiêm mà còn củng cố vị thế của phong trào Tây Sơn trên toàn cõi Đàng Trong.
At a glance
- Thời gian: Đêm 19-20 tháng 1 năm 1785
- Địa điểm: Khúc sông Rạch Gầm-Xoài Mút, Tiền Giang
- Lực lượng tham gia: Liên quân Xiêm-Nguyễn và quân Tây Sơn
- Kết quả: Quân Tây Sơn giành thắng lợi quyết định
Bối cảnh Lịch Sử Trước Trận Chiến
Năm 1771, ba anh em Tây Sơn gồm Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ khởi nghĩa nhằm lật đổ chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong. Qua nhiều trận chiến gay go, quân Tây Sơn dần chiếm thế thượng phong. Hai chúa Nguyễn bị giết năm 1777, và người kế tục là chúa Nguyễn Ánh cũng liên tục bại trận, phải rút lui về Gia Định để tìm cách khôi phục.
Từ năm Quý Mão (1783), Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ mang quân vào đánh Nam Bộ; trước tình hình đó, chúa Nguyễn Ánh lại phải tháo lui. Tướng của chúa Nguyễn là Châu Văn Tiếp đành chạy sang Xiêm để cầu viện với hy vọng nhận được sự hỗ trợ quân sự hùng mạnh.
Sự Can Thiệp Của Vương Quốc Xiêm
Khi đó, vua Chất Tri của Xiêm đang mưu đồ bành trướng thế lực xuống khu vực Chân Lạp (Cao Miên) và Gia Định. Nghe tin người của chúa Nguyễn đến cầu cứu, triều đình Xiêm nắm bắt ngay cơ hội để đưa quân can thiệp.
Các viên tướng cao cấp Chiêu Tăng và Chiêu Sương dẫn khoảng 20.000 quân thủy cùng với 300 chiến thuyền sang phối hợp với quân chúa Nguyễn. Một số tư liệu còn cho biết có thêm khoảng 30.000 quân bộ dưới quyền các tướng khác tiến qua ngả Chân Lạp để hợp sức với nhau.
Số Liệu Quân Số Và Quy Mô Cuộc Chiến
Mặc dù có nhiều nguồn thông tin về quy mô thực sự của liên quân Xiêm-Nguyễn nhưng thống kê từ chính sử triều Nguyễn ghi nhận khoảng 20.000 quân do Chiêu Tăng và Chiêu Sương chỉ huy là con số chính xác hơn cả.
Tổng cộng lực lượng của chúa Nguyễn được dự đoán khoảng từ 3.000 đến 4.000 người bao gồm những người Việt lưu vong ở Xiêm cùng một số tướng chủ chốt như Châu Văn Tiếp và Mạc Tử Sanh.
Tình Hình Quân Tây Sơn Trước Trận Đánh
Có tài liệu cho rằng riêng thủy quân Tây Sơn có tới khoảng 50.000 người nhưng nhiều nhà nghiên cứu hiện đại không đồng tình với con số này vì cho rằng nó đã bị phóng đại để giảm bớt nỗi hổ thẹn khi thất bại sau này.
Dù sao đi nữa, tương quan lực lượng vẫn nghiêng về phía liên quân Xiêm-Nguyễn nhờ vào ưu thế về số lượng binh lính và tàu thuyền so với phía Tây Sơn vốn ít hơn nhưng lại có sự đồng lòng cao độ cùng khả năng lãnh đạo xuất sắc từ vị tướng tài ba – Nguyễn Huệ.
Bối Cảnh Trận Chiến Diễn Ra
Mùa hè năm 1784, thủy quân Xiêm do Chiêu Tăng và Chiêu Sương chỉ huy đã đánh chiếm nhiều khu vực trọng yếu tại miền Nam như Trấn Giang (Cần Thơ), Ba Thắc (Srok Pra-sak), Trà Ôn… Trong khi đó, tướng Trương Văn Đa bên phía Tây Sơn cố gắng ngăn cản nhưng cuối cùng cũng phải co cụm giữ Long Hồ (Vĩnh Long).
Diễn Biến Chính Của Cuộc Chiến
Khi trận đánh xảy ra vào giữa tháng Giêng năm Bính Dần (1785), hai bên đều chuẩn bị kỹ lưỡng cho cuộc đối đầu lớn này. Quân đội Tây Sơn dưới sự chỉ huy của Nguyễn Huệ quyết tâm bảo vệ từng khoảnh đất quê hương khỏi tay kẻ thù.
Các tài liệu ghi nhận rằng ngay trong đợt đầu tiên giao tranh đã diễn ra rất ác liệt…
Kết Quả Và Ý Nghĩa Của Thắng Lợi
Sau nhiều giờ giao tranh căng thẳng, cuối cùng lực lượng Tây Sơn đã giành được thắng lợi quyết định trong trận Rạch Gầm-Xoài Mút. Kết quả này không chỉ thể hiện sức mạnh vượt trội mà còn khẳng định vị trí lãnh đạo kiệt xuất của Nguyễn Huệ.
Câu Hỏi Bạn Đọc
- Tại sao trận Rạch Gầm-Xoài Mút lại quan trọng trong lịch sử Việt Nam?
- Ngoài nhân vật nào nổi bật trong trận đánh này?
- Làm thế nào mà quán triệt tinh thần đoàn kết giúp cuộc chiến thành công?