Long Thành Công chúa Ngọc Tú: Hình mẫu của đức hạnh và sự kiên trung
Long Thành Công chúa Ngọc Tú là một gương mặt tiêu biểu trong lịch sử hoàng tộc nhà Nguyễn, phản ánh những thăng trầm của đất nước vào thế kỷ XVIII – XIX. Bà không chỉ là một nhân vật quan trọng mà còn mang trong mình những giá trị văn hóa, đạo đức cao quý.
Tóm tắt nhanh
- Thân phận: Trưởng nữ của Hưng Tổ Hiếu Khương hoàng đế Nguyễn Phước Côn.
- Năm sinh: 1759.
- Năm mất: 1823, thọ 65 tuổi.
- Gia đình: Gả cho Lê Phước Điển và sau đó trở thành góa phụ trẻ.
- Cống hiến: Tích cực hỗ trợ Phật giáo và xây dựng các ngôi chùa tại miền Nam.
Bối cảnh lịch sử
Công chúa Ngọc Tú sinh ra vào thời kỳ đầy biến động của triều đại nhà Nguyễn. Cha bà, Hưng Tổ Hiếu Khương hoàng đế Nguyễn Phước Côn, đã phải đối mặt với nhiều khó khăn do sự thao túng của quyền thần Trương Phúc Loan và cuộc chiến tranh với quân Trịnh ở Đàng Ngoài. Hoàn cảnh chính trị rối ren khiến cha bà qua đời sớm, để lại mẹ con bà sống trong cảnh khó khăn ở quê ngoại tại làng An Do (Quảng Trị).
Khi quân Trịnh đánh vào Phú Xuân năm Giáp Ngọ (1774), tình hình càng trở nên nguy cấp hơn. Nguyễn Phước Ánh, lúc này chỉ mới 15 tuổi, phải cùng gia đình chạy vào Nam. Những biến cố này đã tạo ra một khung cảnh khốc liệt cho sự trưởng thành của Công chúa Ngọc Tú.
Sự nghiệp và hy sinh
Năm 1779, khi Nguyễn Phước Ánh được phong làm Đại nguyên soái và lãnh đạo khởi nghĩa tại Gia Định, ông đã nhờ Lê Phước Điển đến miền Bắc để đưa cung quyến về phía Nam. Lê Phước Điển không chỉ hoàn thành nhiệm vụ mà còn được gả cho Công chúa Ngọc Tú.
Tuy nhiên, cuộc sống hôn nhân của họ không kéo dài lâu. Năm Quý Mão (1783), Lê Phước Điển đã hy sinh anh dũng trong trận đánh với quân Tây Sơn khi ông đứng lên bảo vệ cho Nguyễn vương. Hành động can đảm này khiến ông bị bắt và giết chết bởi quân Tây Sơn. Trong đau thương mất mát ấy, Công chúa Ngọc Tú quyết tâm không tái giá mà giữ lòng trung trinh với người chồng đã khuất.
Công chúa từng nói: “Điển làm tôi còn biết tử tiết, ta là vợ người sao dám có chí khác.”
Sự kính trọng từ triều đình
Lòng son sắt của Công chúa được Nguyễn vương ghi nhận và cảm kích sâu sắc. Sau khi thống nhất đất nước năm 1802 dưới triều Gia Long, bà được lập phủ đệ tại phường Cam Thụy. Dù luôn mong muốn xuất gia tu hành nhưng vua Gia Long không đồng ý vì lý do truyền thống gia đình.
Mãi đến cuối đời khi sức khỏe yếu đi, Minh Mạng đã đến thăm bà và hiểu rõ tâm nguyện xuất gia của bà nhưng vẫn không thể thực hiện được do quan điểm của hoàng gia về việc bảo vệ thân thể do cha mẹ ban cho.
Cống hiến cho Phật giáo
Công chúa Ngọc Tú cũng nổi bật với những đóng góp lớn lao cho sự phát triển của Phật giáo tại Việt Nam. Từ thời còn ở miền Nam, bà đã thiết lập mối quan hệ mật thiết với nhiều cao tăng như Thiền sư Thiệt Thành Liễu Đạt. Theo các ghi chép lịch sử từ L. Cadière, có khả năng bà đã quy y theo pháp danh Tế Minh và hiệu Thiên Nhựt.
Bà tích cực cúng dường tài sản để trùng tu các ngôi chùa như Từ Ân ở Gia Định và Quốc Ân ở Thừa Thiên Huế. Sự cống hiến này không chỉ giúp duy trì các hoạt động tôn giáo mà còn thể hiện lòng yêu mến đối với Tam bảo cũng như tinh thần hộ đạo suốt cả cuộc đời mình.
Sự trùng tu chùa Quốc Ân có liên quan đến Công chúa triều Nguyễn… Bà đã cúng 300 quan tiền…
Kết thúc cuộc đời
Công chúa Long Thành qua đời vào mùa đông năm Quý Mùi (1823) ở tuổi 65. Triều đình dưới thời Minh Mạng đã dành những nghi thức trang trọng để tưởng nhớ công lao và đức hạnh của bà bằng cách nghỉ chầu trong vòng 5 ngày và lập đàn tứ tế nhằm tưởng niệm công trạng to lớn mà bà để lại cho dân tộc Việt Nam.