Cạnh Tranh Mỹ – Trung: Cuộc Đấu Thế Kỷ

Cạnh Tranh Mỹ – Trung: Cuộc Đấu Kinh Tế Định Hình Thế Kỷ

Cuộc cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc đang trở thành một vấn đề trung tâm trong chính trị quốc tế đương đại. Hai nền kinh tế lớn nhất thế giới không chỉ đối đầu về mặt kinh tế mà còn đại diện cho hai mô hình chính trị trái ngược: dân chủ và tập quyền. Sự cạnh tranh này không chỉ diễn ra ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương mà còn mở rộng ra nhiều khu vực khác trên toàn cầu.

Tại Một Nhìn

  • Các nền kinh tế hàng đầu: Mỹ và Trung Quốc là hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
  • Đối đầu mô hình: Mỹ đại diện cho thể chế dân chủ, trong khi Trung Quốc theo chế độ tập quyền.
  • Lợi thế của Mỹ: Washington duy trì lợi thế bền vững về quy mô GDP và công nghệ tiên tiến.
  • Sự phụ thuộc của Trung Quốc: Nền kinh tế Trung Quốc phụ thuộc vào các tập đoàn nước ngoài và chuỗi cung ứng toàn cầu.

Bối Cảnh Cuộc Cạnh Tranh

Từ thời Tổng thống Joe Biden, có sự lo ngại rằng nếu Hoa Kỳ không “chuyển mình”, Trung Quốc sẽ “soán ngôi” hoặc chiếm lĩnh thị trường toàn cầu. Elbridge Colby, được Tổng thống Donald Trump đề cử làm Thứ trưởng Quốc phòng phụ trách chính sách, đã cảnh báo rằng “nền kinh tế Trung Quốc đã gần bằng hoặc thậm chí lớn hơn Mỹ”. Tuy nhiên, một số đánh giá gần đây cho thấy nhận định này có thể sai lầm.

Kinh Tế Trung Quốc: Những Con Số Biến Đổi

Nếu nhìn vào số liệu thực tế, nền kinh tế Trung Quốc thực sự nhỏ hơn rất nhiều so với Mỹ. GDP của họ có thể bị “thổi phồng”, cùng với nhiều tiêu chí khác cho thấy ảnh hưởng kinh tế của Bắc Kinh không lớn như vẻ ngoài. Mặc dù tăng trưởng của họ mấy thập kỷ qua rất ấn tượng, nhưng phần lớn sản lượng công nghiệp hiện đại lại phụ thuộc vào các tập đoàn nước ngoài.

Các Tập Đoàn Nước Ngoài: Ai Là Người Chi Phối?

Các chuỗi cung ứng ngày nay rất phức tạp và đa quốc gia. Các công ty hàng đầu như Apple, Samsung hay Volkswagen nắm quyền chi phối trong khi doanh nghiệp nội địa của Trung Quốc chưa đủ mạnh để thay thế hoàn toàn. Theo danh sách Forbes 2000 (2022), các công ty Mỹ thu về 38% lợi nhuận toàn cầu, trong khi đồng minh đạt tổng cộng 35%. Ngược lại, Trung Quốc chỉ đạt 16% lợi nhuận toàn cầu mặc dù đứng đầu vỏn vẹn ba ngành trong danh sách này.

Tình Hình Trong Lĩnh Vực Công Nghệ Cao

Khi xét đến lĩnh vực công nghệ cao như hàng không vũ trụ hay dược phẩm, doanh nghiệp Mỹ chiếm tới 55% lợi nhuận trong khi đồng minh đạt 29%, còn Trung Quốc chỉ có 6%. Điều này cho thấy rõ ràng rằng mặc dù sản xuất nhiều nhưng Bắc Kinh vẫn chưa thật sự nắm quyền kiểm soát các ngành quan trọng này.

Sự Phụ Thuộc Vào Chuỗi Cung Ứng Toàn Cầu

Một điều đáng chú ý là phần lớn chuỗi cung ứng tiên tiến ở Trung Quốc đều dựa vào vốn đầu tư nước ngoài hoặc linh kiện từ Mỹ và đồng minh. Ví dụ điển hình là iPhone 14 được lắp ráp tại Trung Quốc nhưng giá trị từ doanh nghiệp địa phương chỉ chiếm khoảng 4%, trong khi đó đóng góp từ Mỹ lên tới 32%.

Rủi Ro Và Lợi Ích Trong Quan Hệ Kinh Tế

Sự hội nhập sâu sắc vào chuỗi cung ứng mang lại lợi ích cho nền kinh tế Trung Quốc nhưng cũng tạo ra những rủi ro tiềm tàng. Các tập đoàn nước ngoài không bị bắt buộc phải duy trì hoạt động tại đây nếu tình hình lợi ích thay đổi hoặc gặp khó khăn do chính phủ sở tại can thiệp. Điều này đặt ra câu hỏi liệu việc cắt đứt tương tác kinh tế với Bắc Kinh có thực sự là lựa chọn tốt hay không?

Tương Lai Của Cuộc Cạnh Tranh

Mặc dù cuộc chiến thương mại đang diễn ra giữa hai quốc gia này mang tính quyết định đến tương lai của nền kinh tế toàn cầu, nhưng cần nhớ rằng nó không phải là cuộc đấu sinh tử một mất một còn. Nếu được điều phối khôn khéo, cả hai bên vẫn có thể tìm ra những điểm chung để phát triển hợp tác hơn nữa nhằm đem lại lợi ích cho cả hai phía cũng như cộng đồng quốc tế nói chung.

Hỏi Đáp Cho Độc Giả

  • Có nên áp dụng chính sách tách biệt (decoupling) ngay lúc này?
  • Bắc Kinh phụ thuộc vào ai trong chuỗi cung ứng toàn cầu?
  • Nền kinh tế nào đang dẫn đầu về đổi mới công nghệ hiện nay?