Nguyễn Công Nhàn: Hùng Dũng Tướng Của Tây Nam Bộ

Bài viết này khái quát thân thế, sự nghiệp của “Hùng dũng tướng” Nguyễn Công Nhàn – người có nhiều công lao trong việc dẹp nội loạn, chống ngoại xâm và khai kênh mở đất ở Tây Nam bộ dưới triều Nguyễn. Hy vọng qua đây, bạn đọc sẽ có thêm góc nhìn về một danh tướng tuy ít được sử sách nhắc đến nhưng lại để lại nhiều dấu ấn trong lịch sử Việt Nam.

Tại Một Nhìn

• Thân thế: Người Biên Hòa, xuất thân từ gia đình quan lại.
• Sự nghiệp: Đánh dẹp giặc ngoại xâm và nội loạn dưới triều Nguyễn.
• Cống hiến: Khai kênh Vĩnh An Hà, bảo vệ biên giới Tây Nam.
• Di sản: Mộ phần tại Đồng Tháp và tên tuổi được ghi nhớ qua các công trình.

Thân Thế Và Xuất Thân

Tài liệu về Nguyễn Công Nhàn rất hiếm. Năm sinh và năm mất của ông không được ghi chép rõ ràng. Theo quốc sử triều Nguyễn, ông là người Biên Hòa, nơi đã bị nhượng cho Pháp theo Hiệp ước Nhâm Tuất (1862). Cha ông là quan Khâm sai Chánh quản Đồ gia Bắc thành. Từ nhỏ, ông đã bộc lộ năng khiếu võ nghệ và được đưa vào trường Anh Danh ở kinh đô Huế – ngôi trường chuyên đào tạo võ quan.

Sự Nghiệp Lẫy Lừng

Sau khi tốt nghiệp, Nguyễn Công Nhàn nhanh chóng chứng tỏ tài năng qua hàng loạt chiến công: dẹp các cuộc bạo loạn của tộc người thiểu số vùng Tây Nguyên, chống quân Xiêm và Miên xâm lấn biên giới Tây Nam. Ông còn chủ trương đào kênh Vĩnh An Hà ở An Giang, giúp kết nối Tiền Giang với Hậu Giang, mang lại lợi ích cả về kinh tế lẫn quân sự.

Các Triều Vua Và Thành Tích Đáng Kể

Trong suốt ba triều vua Minh Mạng (1820-1840), Thiệu Trị (1841-1847) và Tự Đức (1848-1883), Nguyễn Công Nhàn liên tục nhận được khen thưởng và thăng chức. Đặc biệt, ông được ban tấm bài vàng khắc bốn chữ “Hùng dũng tướng”, một vinh dự hiếm hoi thể hiện sự ghi nhận của triều đình dành cho những người có công đánh dẹp giặc ngoại xâm và nội loạn.

Kháng Chiến Chống Thực Dân Pháp

Năm 1858, liên quân Pháp – Tây Ban Nha tấn công Đà Nẵng, mở đầu cuộc xâm lược nước ta. Sau khi thất bại ở Đà Nẵng, quân Pháp chuyển hướng đánh Gia Định (1859). Triều đình Huế cử ông làm Đề đốc quân vụ cùng với Nguyễn Tri Phương phòng thủ. Tuy nhiên do nhiều nguyên nhân khác nhau mà thành Gia Định cuối cùng cũng thất thủ vào tay Pháp.

Năm 1861, quân Pháp tiếp tục tấn công Định Tường; lúc này Nguyễn Công Nhàn đang giữ chức Tổng đốc đã tổ chức lực lượng kháng cự mạnh mẽ. Tuy nhiên tháng 12 cùng năm Biên Hòa cũng thất thủ. Triều đình bắt đầu ký các hiệp ước cắt nhượng đất cho Pháp và buộc giải tán lực lượng kháng chiến ở Nam kỳ lục tỉnh.

Kết Cục Và Di Sản Còn Lại

Mặc dù nhận lệnh đổi sang trấn nhậm Vĩnh Yên nhưng ông không tuân chỉ mà vẫn ở lại chiêu tập nghĩa dũng để tiếp tục đánh Pháp. Khi lực lượng hao mòn sau nhiều trận chiến ác liệt, ông rút về vùng Đồng Tháp Mười – Tiền Giang rồi cố thủ tại Long Hưng (Nước Xoáy). Cuối đời, Nguyễn Công Nhàn qua đời tại Long Hưng và mộ phần của ông hiện đặt tại ấp Hưng Thành Tây thuộc xã Long Hưng A huyện Lấp Vò tỉnh Đồng Tháp.

Phẩm Chất Và Những Sai Lầm Trong Cuộc Sống

Dù để lại nhiều chiến công vẻ vang nhưng “Hùng dũng tướng” cũng từng vướng phải sai phạm trong sự nghiệp binh nghiệp của mình: theo sử cũ chép rằng ông từng nhận hối lộ và vu cáo cho Nguyễn Công Trứ nên bị giáng cấp chịu phạt nhưng sau đó vẫn được khôi phục chức Hiệp quản vì lập công dẹp man. Đây là một vết gợn trong cuộc đời binh nghiệp đáng chú ý song không làm lu mờ những đóng góp to lớn của ông cho vùng đất Tây Nam bộ.

Tôn Vinh Di Sản Văn Hoá

Nói đến tên tuổi của ông ngày nay vẫn còn tồn tại trên các con đường hay công trình tại An Giang, Đồng Tháp hay Sóc Trăng nhằm tôn vinh những đóng góp của vị danh tướng này với quê hương. Tuy nhiên thông tin về cuộc đời và sự nghiệp của ông vẫn còn khá ít hoi chưa được hệ thống hóa đầy đủ như những gì mà giá trị lịch sử văn hóa mà “Hùng dũng tướng” đã để lại cho đời sau.’