Nhật Bản Trong Thế Chiến II: Bành Trướng, Xung Đột Và Hệ Lụy

Trong suốt giai đoạn Thế Chiến II (1939 – 1945), Nhật Bản đã khẳng định vị thế của mình như một trong những cường quốc quân sự hàng đầu thuộc phe Trục phát xít, cùng với Đức và Ý. Chiến tranh này không chỉ mang tính chất toàn cầu mà còn đặc biệt là cuộc chiến khốc liệt diễn ra tại Thái Bình Dương, nơi mà những trận đánh trên không và trên biển đã làm thay đổi cục diện lịch sử khu vực.

Giai đoạn đầu: Nhật Bản bành trướng lãnh thổ từ thập niên 1930.
Trận Trân Châu Cảng: Sự kiện then chốt khiến Mỹ gia nhập chiến tranh.
Kết thúc: Nhật Bản đầu hàng vô điều kiện vào năm 1945 sau hai quả bom nguyên tử.

Bước Đầu Bành Trướng Của Nhật Bản

Sau Chiến tranh Nga – Nhật (1904 – 1905), Nhật Bản nhanh chóng vươn lên thành một cường quốc quân sự đáng gờm tại châu Á. Trong Thế Chiến I (1914 – 1918), nước này tham gia cùng phe Hiệp Ước, thu được nhiều lợi ích thuộc địa và củng cố tinh thần dân tộc thông qua những thắng lợi quân sự. Tuy nhiên, đến thập niên 1920 – 1930, chủ nghĩa quân phiệt bắt đầu phát triển mạnh mẽ, khi các chính trị gia quân đội và các tập đoàn tài phiệt (zaibatsu) nắm quyền kiểm soát chính phủ.

Từ Khủng Hoảng Kinh Tế Đến Cuộc Xâm Lược Mãn Châu

Năm 1929, cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu đã đẩy nhiều người dân Nhật vào cảnh nghèo đói. Nhiều người tin rằng cách duy nhất để cứu vãn nền kinh tế là mở rộng lãnh thổ và chiếm đoạt tài nguyên từ các quốc gia khác. Vào năm 1931, Nhật Bản bắt đầu tiến hành xâm lược Mãn Châu và thiết lập nhà nước bù nhìn Mãn Châu Quốc dưới danh nghĩa hoàng đế Phổ Nghi. Sự kiện này đã mở ra một kỷ nguyên mới cho tham vọng bành trướng của Tokyo.

Chiến Tranh Trung-Nhật Và Sự Hình Thành Phe Trục

Năm 1937, cuộc chiến giữa Trung Quốc và Nhật Bản bùng nổ với sự kiện Cầu Marco Polo. Quân đội Nhật nhanh chóng chiếm được nhiều thành phố lớn như Thượng Hải và Nam Kinh. Cuộc thảm sát Nam Kinh trở thành biểu tượng cho mức độ tàn bạo của quân phiệt Nhật trong giai đoạn này. Những động thái này càng khiến Tokyo gần gũi hơn với Đức Quốc xã và Ý phát xít, dẫn tới việc ký kết Hiệp ước Ba bên vào ngày 27/9/1940.

Xây Dựng “Khối Thịnh Vượng Chung Đại Đông Á”

Dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Hideki Tojo, chính phủ Nhật đã tuyên truyền về việc xây dựng “Khối Thịnh Vượng Chung Đại Đông Á”. Điều này thực chất chỉ là cái cớ để biện minh cho tham vọng khai thác tài nguyên ở khu vực Đông Nam Á nhằm phục vụ cho bộ máy chiến tranh của họ. Các vùng đất giàu tài nguyên như Đông Dương, Indonesia và Malaysia trở thành mục tiêu quan trọng trong kế hoạch mở rộng này.

Căng Thẳng Với Mỹ Và Cuộc Tấn Công Trân Châu Cảng

Khi thấy rõ ý đồ của Nhật Bản trong việc bành trướng lãnh thổ, Mỹ và Anh quyết định áp dụng lệnh cấm vận dầu mỏ đối với Tokyo vào cuối năm 1940. Tình hình trở nên nghiêm trọng hơn khi Nhật tiến vào Bắc Đông Dương vào năm 1940 rồi tiếp tục xuống phía Nam vào năm 1941. Nguy cơ xảy ra xung đột vũ trang ngày càng cao.

Để tránh tình trạng thiếu hụt nguồn lực cần thiết cho chiến tranh dài hạn ở Trung Quốc cũng như chuẩn bị cho khả năng giao tranh với phương Tây, Nhật Bản quyết định thực hiện một cuộc tấn công bất ngờ nhằm vào Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ tại Trân Châu Cảng vào sáng sớm ngày 7/12/1941 theo giờ Hawaii.

Sáng sớm hôm đó, hạm đội do Đô đốc Yamamoto Isoroku chỉ huy đã điều tàu sân bay cùng máy bay ném bom tấn công căn cứ hải quân ở Hawaii khiến thiệt hại lớn cho phía Mỹ: tám thiết giáp hạm bị hư hại hoặc chìm cùng hơn hai nghìn binh sĩ thiệt mạng.

Mặc dù chịu tổn thất nghiêm trọng nhưng Mỹ vẫn bảo toàn được tàu sân bay và kho dự trữ nhiên liệu quan trọng.

Mỹ Gia Nhập Cuộc Chiến

Sau trận đánh này, Tổng thống Franklin D. Roosevelt tuyên bố chiến tranh với Nhật vào ngày 8/12/1941 theo giờ Washington. Sự kiện này không chỉ đưa Hoa Kỳ chính thức tham gia vào Thế Chiến II mà còn biến nó thành một cuộc chiến toàn cầu khi kết hợp cả mặt trận châu Âu lẫn châu Á lại với nhau.

Kết Cục: Đầu Hàng Vô Điều Kiện

Tới giữa năm 1942, sau loạt thất bại liên tiếp trên các mặt trận cũng như sức ép từ các đồng minh trong cuộc chiến chống phát xít, tình hình của quân đội Nhật bắt đầu trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Sau hai quả bom nguyên tử rơi xuống Hiroshima và Nagasaki vào tháng Tám năm 1945,
Nhật Bản buộc phải tuyên bố đầu hàng vô điều kiện.
Kết thúc xung đột không chỉ làm thay đổi hoàn toàn cục diện chính trị thế giới mà còn mở ra chương mới trong lịch sử nhân loại về hòa bình.