Vị Pharaon Vĩ Đại Cuối Cùng: Ramesses III

Vi Pharaon Vĩ Đại Cuối Cùng: Ramesses III

Câu chuyện về Ramesses III, vị pharaoh thứ hai của Vương triều 20 trong Thời Tân Vương quốc, thường được gọi là “Vị Pharaon Vĩ Đại Cuối Cùng”. Sau triều đại của ông, nhà nước Ai Cập rơi vào tình trạng suy thoái. Những thành tựu nào đã định hình tên tuổi của ông?

  • Thời kỳ trị vì: 1184–1153 TCN
  • Thành tựu quân sự: Đánh bại Hải tộc và người Libya
  • Công trình kiến trúc: Đền tang lễ Medinet Habu
  • Tình hình sau khi qua đời: Nội chiến và khủng hoảng kinh tế

Lịch sử triều đại Ramesses III

Ramesses III kế vị cha mình là Setnakhte. Tuy nhiên, thông tin về Setnakhte khá hạn chế; có thể ông không liên hệ gì với các pharaoh trước đó. Nhiều giả thuyết cho rằng ông là người tiếm vị, có họ hàng với Ramesses II vĩ đại.

Khi lên ngôi vào năm 1184 TCN, Ramesses III đã phải đối mặt với một nhà nước đang trên đà suy thoái. Trong khoảng thời gian trị vì kéo dài 30 năm, ông đã nỗ lực kìm hãm đà suy giảm này bằng cách đánh bại Hải tộc và các bộ lạc Libya.

Sự xâm lược từ Hải tộc và người Libya

Năm thứ năm trị vì của Ramesses III đánh dấu một thử thách lớn đối với uy danh của ông. Một liên minh gồm các bộ tộc Libya như Meshwesh và Seped đã tấn công Ai Cập. Đây không phải lần đầu tiên những bộ tộc này gây rối; trước đó họ đã bị đánh bại dưới thời Merenptah.

Một yếu tố quan trọng trong cuộc chiến này là việc các bộ tộc Libya từng được phép định cư ở biên giới phía Tây Ai Cập để đổi lấy nghĩa vụ quân sự giờ đây lại tìm cách mở rộng lãnh thổ xuống châu thổ sông Nile.

Khi Ramesses xuất quân nghênh chiến, theo ghi chép lịch sử, ông báo cáo rằng đã giết chết hơn 12.000 quân địch và bắt sống thêm khoảng 1.000 người.

Bảo vệ Ai Cập trước Hải tộc

Bốn năm sau cuộc xung đột với Libya, Ramesses III lại phải đối mặt với một mối đe dọa lớn hơn: Hải tộc—một nhóm không rõ nguồn gốc nhưng mạnh mẽ—đang tiến vào từ nhiều hướng khác nhau.
Năm thứ tám triều đại của Ramesses chứng kiến những cuộc tấn công từ Hải tộc diễn ra đồng thời cả trên biển lẫn trên bộ. Ông phát động tổng động viên toàn quốc để chuẩn bị cho cuộc chiến này.

Theo tài liệu cổ, khi Hải tộc tiếp cận cửa sông Nile bằng tàu thuyền thiết kế để chở đông người thay vì giao tranh trên biển, các cung thủ Ai Cập được bố trí tại bờ sông nhằm tiêu diệt đối phương ngay khi chúng lọt vào tầm ngắm.

Sử sách ghi nhận rằng trận đánh trên biển diễn ra thành công cho quân đội Ai Cập nhờ ưu thế tác chiến hải quân mà họ sở hữu.

Các dự án xây dựng vĩ đại

Sau khi dẹp yên mối đe dọa từ Hải tộc và người Libya, Ramesses III chuyển sang thực hiện các dự án kiến thiết quy mô lớn. Ông khởi công xây dựng đền tang lễ nổi tiếng của mình tại Medinet Habu—công trình mô phỏng theo phong cách kiến trúc của tổ tiên vĩ đại Ramesses II.

“Dinh Thự Triệu Năm của Ramesses III” ghi lại nhiều chiến tích cũng như các hoạt động khác trong đời sống cá nhân của nhà vua qua những phù điêu nghệ thuật tinh xảo.

Công trình này không chỉ mang tính chất tưởng niệm mà còn phản ánh sức mạnh và quyền lực tối cao của nhà vua trong xã hội Ai Cập cổ đại.

Tôn thờ thần linh và vai trò của pharaoh

Tôn thờ thần linh luôn đóng vai trò trọng yếu trong nhiệm vụ cai trị của mỗi pharaoh. Theo chuẩn mực truyền thống, Ramesses III không chỉ xây dựng riêng cho mình mà còn yêu cầu tổng kiểm kê tất cả các ngôi đền trên khắp đất nước để đảm bảo việc worship đúng cách đến những vị thần tối cao như Amun.

Kết quả di sản để lại sau triều đại

Dù đạt được nhiều thành tựu đáng kể trong suốt thời gian trị vì nhưng sau cái chết của ông vào khoảng năm 1153 TCN, đất nước Ai Cập lại rơi vào nội chiến và biến động chính trị nghiêm trọng. Các cải tiến về sắt trong Thời Đồ Sắt không được tận dụng hiệu quả do sự phân chia quyền lực nội bộ dẫn đến tình trạng suy thoái kéo dài.
Nhà nước càng lúc càng trở nên dễ tổn thương trước ngoại bang xâm chiếm.